قلع اندود کردن ظروف مسی

سابقه ی تاریخی صنعت مسگری با آهنگری یکی است چون بعد از ظروف سفالی ، ظروف مسی جایگزین اون شدن و مردم به سمت استفاده از ظروف مسی روی آوردن به تبع وجود مسگری صنعت سفیدگری مس نیز باید بوجود می آمد ، در اوایل هزاره ی ۴ استفاده از مس بین مردم رواج پیدا کرد و مردم برای ساختن درفش ، پیکان ، سنجاق لباس و جواهرآلاتشون مس رو چکش کاری می کردن اما در نیمه ی دوم این هزاره تکنولوژی فلزات تغییرات قابل توجهی پیدا کرد و مس رو با گداخته کردن از کانی جدا می کردن و به شکل های مختلف درآوردن .

ذخایر کانی مس ، بیشتردر عهد باستان مشاهده می شده ؛ استرابو متذکرمی شود که کرمان از نظر سنگ مس غنی است سرآورل استاین آثاری از تمدن مس گداز سومری و سندی رو در شهر بلوچستان کشف کرد ، در شمال کشورمون از قفقاز تا پامیر یک رشته از معادن مس کشیده شده ؛ ابن حوقل جغرافی دان عرب نیز از معادن مس کال صبی زاده ، سبزوار و فخر داود در نزدیکی مشهد و بخارا در ماورالنهر صحبت می کنن ، معادن مس انارک ،کاشان ، اصفهان و بخارا برای خلفای اسلامی قرن ۹ بسیار با اهمیت بوده چون از این معادن هر سال بیش از ۱۰۰۰۰ دینار خراج حاصل می شده است .

قلع اندود کردن ظروف مسی

در زندگی سنتی ایرانی ها مس نقش خاصی داشته چون اکثر مردم اعتقاد داشتن که ظرفشون باید مس و فرش زیر پاشون قالی و گلیم باشه به دو دلیل اول ثابت بودن قیمت این دو کالا از موقع خرید تا فروش اون و دلیل دیگه اینکه کالای رایج زندگی همه بوده و موقعی که شخص به پول نیاز داره به راحتی به پول تبدیل می شده این دلایل باعث می شده که ظروف مسی از همه ی اقشار جامعه مشتری داشته باشه .
در این دوره هم مردم پی بردن که ظروف مسی که قبلا اجدادمون استفاده میکردن بهترین نوع ظروف بوده ان به همین دلیل علاقه مندان زیادی به استفاده از این ظروف روی آوردن ، فروشگاه صنایع دستی اصفهان مس امکان خرید آنلاین ظروف مسی رو از طریق درگاه اینترنتی با بهترین قیمت براتون فراهم کرده .
کاری که مسگر انجام میده دو بخش داره : بخش اول ساخت و ساز اشیا مسی با استفاده از چکش و سندان از ورق های مسی است و بخش دوم اون بازسازی ظروف کهنه و زنگار زده مسی که اصطلاحا به اون سفید گری مس یا قلعی گری مس می گویند .

فواید سفید کردن ظروف مسی با قلع

قلع ی عنصر شیمیایی ست با خاصیت چکش خواری عالی که به سادگی اکسید نمی شه و مقاوم در برابر خوردگیه ، قلع در بیشترآلیاژها مورد استفاده قرار می گیره ، یکی دیگه از ویژگی های خیلی خوبه این فلز مقاومت عالی اون در برابر فرسایش و زنگ زدگیه که باعث شده به عنوان روکش برای فلزات دیگه استفاده بشه ، آموزش سفید کردن مس از قدیم با عنوان قلع اندود کردن ظروف مسی که جلوگیری میکنه از ورود بیش از حد مس به بدن و همینطور جلوگیری میشه از زنگ زدگی ظروف مسی رواج داشته است .

مراحل آموزش سفید کاری مس به این صورت است که در جداره ی داخلی ظرف قسمت های خورده شده رو پاک می کنن و مقداری شن نرم به همراه کاه داخل ظرف می ریزن و ظرف رو برای قلع اندود کردن تمیز می کنن ، بوسیله ی دستگاه دمنده ای که روی زمین نصب می کردن ظروف مسی رو حرارت می دادن به این شکل که ظروف خیس رو خشک و گرم و آماده می کردن و مقداری نشادر و قلع رو با پنبه به جداره داخلی ظرف می کشند که در اثر اون بوی جالب و خوشایندی ساتع میشه و ظرف دوباره نقره ای و سفید میشه وانگار که تازه از مغازه اومده .
سفید کردن ظروف مسی و تعمیر اون در کارگاه مسگری انجام میشه البته بعضی از هنرمندان مسگر فقط کار ساخت و ساز ظروف مسی رو انجام می دن و کار سفیدگری رو انجام نمیدن ولی در کل همه ی مسگرها سفیدگری ظروف مسی رو هم انجام میدن .

صنعت سفیدکاری ظروف مسی در بازارهای سنتی ، تیمچه ها ، راسته بازارها و کارگاه های کوچک در سطح شهرها و روستاها موجوده در شهرهایی مثل اصفهان ، کرمان ، مشهد ، تبریز ، قزوین و … بازارهایی مخصوص برای مسگرا وجود داره و درکنار اون کارگاه های سفیدکاری نیز هست که به راسته بازار مسگرها معروفه .

قلع اندود كردن ظروف مسي در خانه

درمحله های عشایری و در روستاها سفیدگری یا توسط خود مسگر انجام میشه و یا اینکه یک دوره گرد چند وقت یک بار به روستا میومد و بساطشو در میدان اصلی روستا و یا زیر سایه ی درختی پهن میکرد و ظروف مسی اهالی اون روستا رو براشون سفید می کرد ، ابزار سفیدگر دوره گرد بسیار ساده بوده ، یک گودال کوچک با قطر ۳۷ و گودی ۳۰ سانتی متر در زمبن میکند که در واقع به عنوان کوره بوده و یک لوله آهنی به زیر گودال می کشد ، دم دستی رو به سر دیگه لوله وصل میکنه و با استفاده از فن سفیدگری کارشو انجام میده .

ابزار و وسایل سفیدگری ظروف مسی :

دم وکوره : دم مورد استفاده سفیدگر رو دم پوستی می گفته ان ، به این صورت که پوست دباغی شده گوسفند رو به صورت مشکیدر می آورد دوسر آن دارای سوراخ است که یک سر آن به لوله ای که به کوره راه داشته بسته می شده و در سوراخ دیگر دو تخته می کوبند که کار دستگیره رو انجام می دهند ، موقعی که در آن دمیده میشه دو تخته به هم چسبانده می شوند وسوراخ مشک بسته میشه و مشک به سمت لوله کوره فشار داده میشده و در نتیجه ی اون هوای داخل مشک از راه لوله به کوره دمیده می شود و تخته ها از هم جدا می شوند و مشک به سمت عقب کشیده میشده و مشک دوباره از هوا پر میشه و آماده دمیدن میشه به این ترتیب دمیدن انجام میشده .
امروزه از دم دستی و یا نفتی استفاده میشه .
گاز دستی : یکی دیگه از ابزارهای سفیدگری مس هستش که با استفاده از اون ظروف را داخل و یا خارج کوره می کنند که شبیه انبر دست هست فقط تفاواتش با انبر دست اینه که لبه ی اون کشیده است .
انبردست: ابزار دیگری که در قلع کاری ظروف مسی استفاده میشه انبر دسته که با اون ظروف مسی را در دهانه کوره نگه میدارند دو لبه انبر دست که به هم نزدیک می شوند دایره های کوچک رو تشکیل می دهند که از خارج شدن ظروف مسی از دهانه انبردست جلوگیری میکنه .

پنبه: وقتی قلع را در داخل ظرف داغ شده می ریزند با پنبه روی آن می‌کشند در نتیجه قلع به تمام بدنه ظرف مالیده می شود و ظرف سفید می شود .

شن: قبل از سفید کردن ظروف مسی ، ظرف را با شن می‌سابند تا کمی تیرگی هایش برطرف شود .

زغال چوب: سوخت کوره زغال چوب است .

در آموزش سفیدکاری مس مواد اولیه ای نیز مورد نیاز می باشد که عبارتند از :
قلع : قلع ورقه های نرم و انعطاف پذیر است که موقع استفاده اون رو خرد می کنند .
نشادر: پودر سفید رنگ شبیه پودر لباس شویی است که از قلع به دست میاد و از خارج از کشور وارد میشه .
دیزاب : مایعی هستش که از موادی به نام سودا تهیه میشه و جهت شست وشوی ظروف استفاده میشه .

اولین مرحله سفید کردن داخل ظروف مسی دیزاب دادن ظروف است ، که دیزاب رو در آب می جوشانند و به هم می زنند تا خوب حل بشه بعد از اینکه سرد شد به عنوان مواد پاک کننده استفاده می شود ، نحوه ی کار به این صورت می باشد که مقدار کمی از دیزاب رو در ظروف مسی می ریزند و با حرارت کوره داغ می کنن سپس با پارچه ای ضخیم به تمام بدنه ظرف می کشند و آن را شست شو می دهند .

مرحله ی دوم آموزش قلع کاری ظروف مسی ساییدن ظروف مسی به وسیله ی شن و پوست بز می باشد به این شکل که مقداری شن روی پوست می ریزند و به بدنه ظروف میکشن و یا برای ساییدن پشت ظروف ، آن ها را روی مقداری شن قرار میدن و داخل ظرف می ایستن و به سمت چپ و راست می چرخند با این کار بدنه ی بیرونی ظرف کاملا تمیز می شود .
بعد از ساییدن ظروف اونا رو شست و شو میدن و وارد مرحله ی سفیدکاری ظروف میشن ، در زمان شروع سفیدگری مس ظرف را داخل کوره می گذارند تا داغ بشه سپس نشادر داخل ظرف می ریزند و با پنبه به تمام قسمت های بیرونی و داخلی می کشن و همچنین مقدار کمی قلع به بدنه ی خارجی و داخلی ظرف می کشند و دوباره نشادر را داخل ظرف می ریزند و با پنبه محکم به تمام قسمت ها می کشند سپس داخل آب فرو می برند و خشک می کنند .
به این شکل ظرف مسی دوباره رنگ سفید شفاف به خود میگیره و سفید کاری به پایان میرسه .